BÌNH LUẬN
Cả Louis van Gaal, Roy Hodgson và Jose Mourinho từng cho rằng, Michael Carrick đã hết thời và cố gắng thay thế bằng những cầu thủ trẻ hơn. Nhưng rồi, họ sớm nhận ra rằng Carrick là cầu thủ có một không hai tại Premier League.
Ngay cả thời kỳ sung sức nhất, anh cũng không phải là mẫu tiền vệ trung tâm chạy không biết mệt kiểu Anh truyền thống, hay đủ cơ bắp để tham gia những cuộc đấu sức giữa sân. Thế nhưng anh vẫn có một chỗ đứng trang trọng trong hàng tiền vệ ở bất kỳ nơi nào mình đặt chân đến – dù đã hơn 30 tuổi – với tư cách là regista duy nhất của nước Anh hiện nay.
 |
| Michael Carrick là regista người Anh thành công nhất. |
Với các CĐV bóng đá nói chung, thuật ngữ regista thường được dùng để chỉ một cầu thủ thi đấu ở vị trí tiền vệ phòng ngự vừa có nhiệm vụ đánh chặn, vừa điều tiết và làm bộ não kiến tạo của cả đội. Và tất nhiên, một cầu thủ có khả năng đảm nhiệm những công việc quan trọng như thế hẳn có sự khác biệt rất lớn.
Mặc dù thuật ngữ regista mới chỉ xuất hiện trong vài năm trở lại đây, nhưng thực tế một cầu thủ đảm nhận những vị trí tương tự đã xuất hiện từ đầu thế kỷ 20, dưới triều đại của Vittorio Pozzo. Khi ấy, ông là HLV trưởng của ĐT Italia và sơ đồ thịnh hành nhất với các đội bóng là 2-3-5. Ba cầu thủ ở hàng tiền vệ chủ yếu làm nhiệm vụ phòng ngự từ xa. Tuy nhiên, HLV Pozzo cho rằng việc cả ba tiền vệ chỉ có nhiệm vụ phòng ngự thì quá phí phạm. Ông muốn một người có khả năng chỉ đạo ở giữa sân, một giám đốc – hay như tiếng Italia là regista.
Luis Monti là một thành viên của ĐT Argentina tại World Cup 1930. Nhưng đến năm 1931, ông xuất hiện trong đội hình của Italia, cùng với đó là bản hợp đồng chuyển từ San Lorenzo sang Juventus. Dù đã hơn 30 tuổi, thừa cân và thiếu tốc độ, nhưng Monti có đủ những phẩm chất mà Pozzo cần ở một regista hằng mơ ước. Ông chủ động lùi sâu và sẵn sàng tranh chấp khi đội nhà không có bóng, hóa thân vào vai một quý ông đầy sáng tạo khi có bóng trong chân. Với Monti 33 tuổi trong đội, ĐT Italia của Pozzo đã giành chức vô địch World Cup 1934.
 |
| HLV Vittorrio Pozzo và chức vô địch World Cup. |
Những bước tiến sau này đã đưa bóng đá đến với kỷ nguyên bốn hậu vệ. Khu vực phía trước hàng thủ thường được dành riêng cho tiền vệ phòng ngự đơn thuần.
Claude Makelele là một ví dụ tiêu biểu cho mẫu cầu thủ ấy với màn trình diễn ấn tượng ở cả Real Madrid và Chelsea. Lời khẳng định cho tài năng của anh chính là câu nói của Zinedine Zidane khi Real Madrid bán người đồng hương của anh sang Chelsea: “Tại sao lại dát vàng lên một chiếc Bentley khi chúng ta đã bán đi động cơ của nó”.
Với sự tỏa sáng của những tiền vệ phòng ngự có khả năng tranh chấp tốt, các “Số 10” dần dần bị hạn chế và triệt tiêu. Nhưng chính từ đó, những cầu thủ kiến tạo lùi sâu bắt đầu nở rộ, giống như Luis Monti năm xưa.
Khi quyết định để Toni Kroos đến Real Madrid, nhà vô địch của nước Đức tuyên bố họ đã tìm được người thay thế, một người mà Pep Guardiola thật sự hài lòng. Đó chính là Xabi Alonso.
Ở tuổi 32, Alonso đã bắt đầu một chương mới lẫy lừng dù Real Madrid cho rằng anh đã xuống dốc. Cũng phải nói rằng vào thời điểm tiền vệ người Tây Ban Nha đến, Bayern đã có trong đội hình những Thiago Alcantara hay Bastian Schweinsteiger ở đỉnh cao. Song, Alonso mới là người tỏa sáng rực rỡ nhất ở tuyến giữa. Tiêu biểu như trong trận đấu với Koln năm 2015, anh đã có đến 204 pha chạm bóng – xác lập kỷ lục mới của Bundesliga.
 |
| Xabi Alonso mở ra một chương mới cho sự nghiệp ở độ tuổi xế chiều. |
Và nếu phải nói về một regista tỏa sáng rực rỡ bất chấp đáng ở độ tuổi xế chiều, tất nhiên ta không thể bỏ qua Andrea Pirlo. Khởi đầu là một tiền đạo, rồi tiền vệ công, Pirlo tưởng như đã hết hi vọng khi HLV Mircea Lucescu nhận định rằng anh thiếu tốc độ và quyết định trọng dụng những cầu thủ như Roberto Baronio hay Mohammed Kallon. Anh đến Brescia theo dạng cho mượn và HLV huyền thoại Carlo Mazzone chính là người đã khám phá ra tài năng của Pirlo ở một vị trí khác.
Ở trung tâm hàng tiền vệ, Pirlo thích ứng rất nhanh và phần nào cho thấy tài năng với đường chuyền tuyệt đẹp cho Roberto Baggio – thần tượng của anh – tung cú sút tuyệt đẹp tung lưới Juventus.
Chuyển sang AC Milan, Andrea Pirlo chính là yếu nhân trong đội hình của HLV Carlo Ancelotti – một Regista khác của Italia. Không chỉ cho Pirlo tiếp tục chơi vị trí tiền vệ kiến thiết lùi sâu ưa thích, ông còn xây dựng một hàng tiền vệ đảm bảo cho Pirlo đủ không gian để tỏa sáng. Có Gennaro Gattuso dũng mãnh bên cạnh và Massimo Ambrosini vững vàng ở phía trên, Pirlo đã được trao mọi điều kiện cần thiết để trở thành một nhạc trưởng.
Thế nhưng với sự xuất hiện của Massimilano Allegri, đặc quyền kiến tạo của Pirlo dần bị tước bỏ. Với việc Van Bommel cập bến San Siro, Allegri tỏ rõ ý định thay thế một nghệ sĩ bằng một lực sĩ ở vị trí tiền vệ phòng ngự. Và thế là ở tuổi 32, Pirlo buộc phải rời khỏi AC Milan.
Thế nhưng Antonio Conte đã quyết định mang anh về, với quyết tâm làm sống lại một lần nữa huyền thoại về Luis Monti của Vittorio Pozzo. Ông đã thành công rực rỡ cùng bộ ba Pirlo – Vidal – Pogba, với Pirlo đóng vai trò một Giám đốc – Regista – điều hành mọi thứ từ hàng tiền vệ. Bốn chức vô địch Serie A liên tiếp đã chứng tỏ điều đó. Allegri khi được bổ nhiệm làm HLV Juventus đã phải thừa nhận tài năng của cậu học trò mà mình đã ruồng rẫy và để anh tiếp tục thi đấu ở vị trí ưa thích đến khi hợp đồng kết thúc.
 |
| Andrea Pirlo – Regista vĩ đại nhất trong lịch sử bóng đá. |
Với chừng ấy ví dụ, chúng ta có thể rút ra rằng chính tuổi tác lại là điều kiện cần thiết để một cầu thủ chơi được ở vị trí regista. Khi đó, kinh nghiệm, kỹ năng xử lý bóng và tầm nhìn chiến thuật sẽ là sự bổ sung tốt nhất cho sự thiếu hụt về tốc độ và sức mạnh. Lùi xuống khu vực ít tranh chấp hơn là sự lựa chọn duy nhất. Với việc được bao quanh bởi các tiền vệ và hậu vệ, họ sẽ có đủ không gian để điều khiển cả trận đấu.
Tuy nhiên, không phải tiền vệ nào cũng có thể lùi xuống chơi như một regista khi tuổi đã cao. Steven Gerrard là một ví dụ. Trong những năm cuối cùng tại Liverpool, anh thường xuyên được xếp chơi ở vị trí tiền vệ kiến thiết lùi sâu do vấn đề tuổi tác khiến anh tỏ ra chậm chạp và không thể chạy khắp mặt sân như trước. Tuy nhiên anh cũng chưa bao giờ chơi thực sự tốt ở vai trò mới này.
Điều đó chứng tỏ rằng để một cầu thủ có thể chơi được ở vị trí regista cần có những tố chất nhất định, họ phải sở hữu những kỹ năng riêng biệt và không bị bào mòn bởi thời gian.
 |
| Không phải ai cũng chơi được Regista, và Steven Gerrard là một ví dụ. |
Một lý do nữa khiến regista dần trở thành một vị trí quan trọng trong bóng đá ngày nay chính là việc các đội bóng đang dần thay đổi quan điểm về chiến thuật. Giờ đây, hàng hậu vệ không chỉ có nhiệm vụ phòng ngự và tiền đạo cũng không thể chỉ biết tấn công. Các đội bóng hàng đầu đang tấn công nhiều hơn từ phía sau và phòng ngự nhiều hơn từ phía trước. Regista – một tiền vệ phòng ngự đảm nhận vai trò tấn công – chính là tiêu biểu cho sự đảo lộn mang tính cách mạng này.
Đứng trước dòng chảy không ngừng của bóng đá, regista giống như một tia sáng đặc biệt, chứng minh rằng dù bóng đá đang ngày càng chú trọng vào thể lực và tốc độ thì vẫn còn có chỗ cho sự tĩnh lặng, quan sát và khoan thai, một nốt trầm trong nhịp điệu sôi động của bóng đá hiện đại. Và trên hết, nó chính là vạch nối để mở ra một cuộc cách mạng mới về chiến thuật của bóng đá thế giới.
THÀNH ĐỖ
Facebook | Twitter | Instagram
Bài viết gần đây: Vì sao người Hà Lan chẳng còn bay?
