Orson Welles’in seslendirdiği şarkı çoktandır nostalji, ama sözleri bugünü hâlâ anlatıyor. İşin kötüsü bu şarkıyı söyleyebilecek futbolcularımız hitap ettiği gençlerden sayıca fazla.
Biten lig sezonlarıyla Dünya Kupası arasındaki gündem biten sezona bakışlarla geçer. Liglerin fotoğrafı çekilir, öne çıkan takım ve oyuncu performansları bir kez daha hatırlanır. Ligimizin kanayan yarası defteri de ancak açılır; ligimiz yaşlı.
Takımların ve liglerin yaş ortalamalarını resmi kadrolarının yaş ortalamaları yerine dakika ağırlıklı olarak hesapladığımızda bize çok daha gerçekçi bir tablo sunar. Bütün sezon oynamayıp 34. haftada beş dakika forma giyen 2002 doğumlu Muhammed Emin Sarıkaya Bursaspor’un doğrudan yaş ortalamasını aşağı çekemez böylelikle, ama 27 maçta toplam 2,032 dakika (ortalama 75 dakika) forma giyen Emre Belözoğlu Medipol Başakşehir’in dakika ağırlıklı yaş ortalamasını epeyi yukarı çeker. Ligimizdeki takımların dakika ağırlıklı yaş ortalamaları aşağıdaki gibi:
Galatasaray ligin en yaşlı sekizinci (veya en genç onuncu) takımı iken şampiyon oldu, en genç ikinci ve adında “genç” geçen Gençlerbirliği küme düştü. En yaşlı ilk üç takım ligi ilk dörtte bitirdi. Yaşın doğrudan bir başarı formülüne gittiğini söylemek mümkün değil. Yine de “tecrübe”nin önemli olduğu bir lig oynattığımızı söylemek mümkün.
Ligin genelinin ağırlıklı yaş ortalaması ise 28.88. Bunu her zamanki karşılaştırma kümesi olan Avrupa’nın önde gelen beş büyük ligle karşılaştırınca çıkan manzara ise şöyle:
Opta
Ortalamada Bundesliga’dan neredeyse üç yaş daha yaşlı bir ligimiz var. Bizden sonra en başlı lig olan Serie A’dan ise her oyuncumuz bir buçukar yaş daha yaşlı diyebiliriz. Bu ciddi bir fark. Ancak esas ciddi fark bu ortalamaları yaratan genç oyunculara verilen dakikalarda ve onların katkılarında ortaya çıkıyor.
Ligde bütün sezon boyunca sadece 48 tane U21 oyuncu oynadı (Ligimizin statüsünde bu sezon için U21 sayılan oyuncular 1 Ocak 1996 ve sonrası doğumlu oyuncular olduğundan değerlendirme maça çıktıklarındaki yaşlarına göre değil, sezon boyu süren statülerine göre yapıldı). Bu 48 oyuncudan sadece 27 tanesi toplamda 90 dakika ve üzerinde sahada kalabildi. En çok şans bulan U21 oyuncumuz Trabzonsporlu Yusuf Yazıcı olurken (2,471 dakika), onu Evkur Yeni Malatyasporlu Okechukwu Azubuike takip etti (2,216 dakika). Üçüncülük yine Trabzonspor’dan Abdülkadir Ömür’de (1,935 dakika). 17 tane U21 oyuncumuz ise sahada kaldıkları sürelerde toplamda bir devreyi bulamadı. Forma şansı bulabilen U21 oyuncularından sadece dokuz tanesi yabancı. Takımlarımız sınırsız yabancı kullanabildikleri ortamda dahi ellerindeki 14 kontenjanın hemen hemen hiçbirini oynatabilecekleri genç yabancılara da ayırmamışlar. Örneğin Elif Elmas sadece 40 dakika forma şansı bulabilmiş.
U21 oyuncularına verilen dakikalar takımlara göre şöyle:
Opta
Tabloda iki takımın adı geçmiyor; Medipol Başakşehir ve Demir Grup Sivasspor. Bu iki takım hiçbir U21 oyuncularına dakika vermediler.
Avrupa’nın beş büyük liginde U21 oyuncularına en fazla süre veren ilk 10 takım şöyle sıralandı:
Opta
Avrupa’nın beş büyük liginde bizim en çok U21 dakikası veren takımımız olan Trabzonspor’dan daha çok dakika veren 36 takım var. Gol katkılarına gelince; ligimizde forma giyen U21 oyuncuları 21 gol 13 asiste imza atarken bunun 13 gol 12 asisti yine sadece Trabzonspor’dan geldi. Atiker Konyaspor ve Bursaspor U21 oyuncularından ikişer gol, Kasımpaşa da bir gol bir asist katkısı alırken 11 takım U21 oyuncularından hiç gol katkısı alamadı. Beş büyük ligdeki kulüplerden RB Leipzig U21 oyuncularından tamı tamına 31 gol ve 17 asistle toplam 48 gollük katkı aldı. Bayer Leverkusen (22 gol, 23 asistle 45 gol katkısı), Manchester City (23 gol, 19 asistle 42 gol katkısı) ve Bordeaux (24 gol, 13 asistle 37 gol katkısı) tekil takım olarak ligimizin toplamından fazla U21 gol katkısı alan takımlar oldular.
Liglerin U21 oyuncularına takım bazında maç başı verdiği dakikaların ortalamalarında durumun vehameti de devam ediyor:
Opta
Bu tablonun açıklaması şu; Bundesliga’da her maçta, her takım U21 oyuncularına yaklaşık 175’er dakika veriyor (yani en az bir oyuncu maça başlayıp maçı bitirirken bir diğeri de 85 dakika sahada kalıyor), Serie A’de bu durum her maçta her takımdan en az bir oyuncu maça başlayıp maçı bitiriyor. Bizde ise takım başına U21’lerin maç başına bulabildiği süre yarım devreden biraz fazla.
Ligdeki yerli-yabancı oyuncu uygulamasıyla ilgili bir dönem alevlenen tartışmalar kapanmış olsa da o uygulamanın sözde önlemleri ve teşvikleri olan yerli ve genç oyuncu oynatma kaynaklı düzenlemelerin gözden geçirilmesi ve daha teşvik edici hale getirilmesi kesinlikle şart. Milli takım için yeterlilik konuşulacaksa buradan başlanması gerekiyor.
