YORUM: Neil Jones |ÇEVİRİ: Rezzan Yetiş
Görünüşe göre futbol önümüzdeki haftalarda geri dönebilir. Ancak bizim bildiğimiz eski futbolun dönmesi için ne kadar zaman geçmesi gerekecek?
Büyük değişikliklerin yapılacağı kesin. Dünyanın en popüler sporu için koronavirüs krizinin etkileri seyircisiz maçlarla, fikstür düzenlemeleriyle ve daha da önemlisi kulüplerin, federasyonların ve turnuvaların malî tablolarında bir süre daha hissedilmeye devam edecek.
Dünyanın dört bir yanındaki futbol kulüpleri için hayatta kalmak büyük bir sınav olacak. Büyük tasarruflar yapılacak, zararlar yaşanacak ve bunun sonucunda bazı kararlar alınacak.
Hepsinden öte, korku ve belirsizlik hakim olacak.
Bu durum kesinlikle transfer piyasasında da hissedilecek. Uzmanlar önümüzdeki aylarda ve yıllarda kıtalararası transferlerin olacağını öngörüyor. Bizden duymuş olmayın ama bedava transferler, giderek artan ücretler ve astronomik bonservisler tarihe karışabilir, en azından birkaç yıllığına...
Mills & Reeve hukuk firmasında spor hukuku uzmanı olan Tiran Gunawardena, Goal’e verdiği demecinde Covid-19'un uzun yıllar transfer pazarında en etkili tek faktör olma potansiyeline sahip olduğunu dile getirdi: “Salgının ardından oyuncu maaşları ve transfer ücretleri konusunda bir paradigma değişimi yaşanabilir. Yıl sonuna gelindiğinde futbol endüstrisi tamamen farklı bir hale gelebilir.”
Gunawardena’nın görüşleri oyunun içindeki birçok kişi tarafından destekleniyor. Goal ekibi, menajerler, kulüp yetkilileri, oyuncular ve teknik direktörler olmak üzere birçok kaynakla görülerek salgının futbol üzerindeki etkisi üzerine bir tablo hazırladı: Sonuç ürkütücü.
Getty ImagesFutbolun en üst düzeyindeki en zengin ve kârlı kulüplerin dahi salgın sebebiyle sorun yaşaması bekleniyor. Maç günü gelirlerinin düşmesiyle sponsorluk ve yayın hakları gelirlerinde de azalma yaşanması söz konusu.
Manchester United Kulübü Başkan Yardımcısı Ed Woodward, geçtiğimiz ay bir röportajında “Transfer piyasası, bu yaz hiçbir kulüp için eskisi gibi olmayacak. Astronomik rakamlarla transfer spekülasyonları yapmak, futbolun karşı karşıya olduğu gerçekleri göz ardı etmek anlamına gelir" ifadelerini kullanmıştı.
Bir benzer ifade de Bayern Münih’in eski başkanı Uli Hoeness’ten geldi. Kicker’a konuşan Hoeness önümüzdeki yıllarda 100 milyon euro’luk transferler olabileceğini düşünmediğini söyledi. Bir diğer tarafta Juventus’un sportif direktörü Fabio Paratici Tuttosport’a verdiği röportajında daha çok takas yöntemi kullanılacağını ve böylece futbolun NBA’e benzeyeceğini dile getirdi.
Inter’de baş yöneticilik yapan Beppe Marotta transfer piyasasının fakirleşeceğini ve bonservis bedellerinde genel bir düşüş yaşanacağını söyledi. Udinese sportif direktörü Pierpaolo Marino ise öncesinde 50 milyon euro eden futbolcuların şimdi 30 milyon euro edeceğini belirtti.
Bir Premier Lig yetkilisi ise Goal’e şunları söyledi: “Kulüpler elindekilerle yetinmek zorunda kalabilir. Bu durum ile başa çıkacak güce sahip olduğunu düşünenler olacaktır. Ama birçok kulüp en kötüsünden korkacak. Salgın oyunu kökünden etkileyecek ve bence kulüplerin özellikle transfer konusundaki aksiyonlarında büyük değişiklikler göreceğiz.
Transfer dendiği zaman Premier Lig elbette ki dünyanın en çok para harcanan ligi.
Deloitte Sports Business Group’un yaptığı çalışmaya göre geçtiğimiz yaz 20 Premier Lig kulübü yaklaşık 1.41 milyar sterlini transferlere harcadı. Bu kulüplerden 11 tanesi kendi transfer rekorlarını kırdı. Transfer harcamaları, kulüplerin 2019-20 sezonu için tahmini gelirlerinin yüzde 27'sinden fazlasına denk düştü.
Koronavirüs salgını bu geliri baltaladı. Geçtiğimiz günlerde bir gazetede ismi verilmeyen bir Premier Lig kulübünün karantina sürecinde 9 milyon sterlin zarara uğradığı yazıldı. Alman site transfermarkt.de'de yapılan bir araştırmaya göre ise Premier Lig kadrolarının değeri % 20'lik bir düşüşle 1.6 milyar sterline kadar gerilediği tahmini yapıldı.
Kulüpler salgının finansal etkilerini sınırlandırmak için çoktan harekete geçti. Arsenal’in A takım oyuncularının ve teknik ekibin çoğu gelecek yıl maaşlarından %12.5 oranında bir kesinti yapılmasını kabul etti. West Ham, Sheffield United, Southampton ve Aston Villa oyuncuları önümüzdeki dört ay boyunca maaşlarının bir kısmını almamayı kabul ederken Norwich ve Newcastle’daki personellerin büyük bölümü ücretsiz izne yollandı.
Yaz transfer sezonunun ne zaman başlayacağı henüz belli değil. Ancak kesin olan bir şey var ki o da büyük transfer anlaşmaları yapmayı planlayanlar ya da transfer dedikodularının yolunu gözleyenlerin hayalleri suya düşecek.
Tottenham, Liverpool ve Fenerbahçe gibi kulüplerde sportif direktörlük yapan Damien Comolli, Sky Sports’a verdiği röportajında Premier Lig’den yalnızca 3 kulübün transfer sezonunu hareketli geçirebileceğini söylerken Neymar’ın Barcelona’dan PSG’ye olan rekor transferinin diğer kulüpleri hamle yapmaya teşvik edebilecek potansiyele sahip olduğunu öne sürdü.
2017 yaz transfer sezonu tüm zamanların en pahalı sezonu olma özelliğini koruyor ve bir süre daha korumaya devam edecek gibi görünüyor. Tıpkı 222 milyon euro’ya mâl olan Neymar’ın en pahalı futbolcu olmaya devam edebileceği gibİ...
Peki hangi kulüpler salgın sonrası döneme hazırlıklı? Manchester United ve Chelsea’nin bu yaz büyük harcamalar yapması bekleniyordu. Üstelik Chelsea, Ajax’tan Hakim Ziyech ile anlaşma sağladı bile. Liverpool’un da Leipzig forması giyen Timo Werner için harekete geçeceği, Real Madrid’in de hareketli bir yaz sezonu geçireceği düşünülüyordu.
Getty ImagesŞimdi ne olacak?
Comolli, çok az transfer faaliyeti görebileceğimizi söylüyor: “Takaslar ve kiralamalar olabilir. Transfer ücretlerinde devasa bir düşüş görebiliriz.”
Premier Lig’den bir başka kaynak ise Goal’e verdiği demecinde benzer bir ifade kullandı: “Kiralık sözleşmelerle dolu bir transfer pazarı görmeye hazırlıklı olun. Bazı kulüplerin bir süre daha ayakta kalabilmesi için tek yol bu olabilir.”
Gunawardena da bu ifadelere şu şekilde destek çıkıyor: “FIFA başlangıçta Temmuz 2020'den itibaren kiralık transferlerle ilgili yeni kurallar ve kısıtlamalar getirmeyi amaçlıyordu. Ancak Covid-19 sebebiyle bu yeni kuralların uygulanmasını ertelediler. Bu yüzden kulüplerin gelecek sezonu daha rahat geçirmek için daha fazla kiralık transferlere yöneldiğini görebiliriz.”
Bir de sözleşme meselesi var. Koronavirüs sebebiyle liglerin askıya alınmasını ardından FIFA, sezon sonu sona erecek futbolcu sözleşmelerinin ligler tamamlanana kadar uzatılması kararını aldı. Ancak bu kararın ardından da birtakım sorunlar yaşanacak.
Salgının ardından olumlu gelişmeler de yaşanması mümkün olabilir mi? İlla ki vardır, değil mi?
Belki de. Transfer piyasasında kemerleri sıkmak, takımları halihazırla ellerindeki oyunculardan faydalanmaya zorlamak; hatta altyapılarına yönelmelerini istemek belki işe yarayabilir.
Kadro genişliklerinin de küçülmesi beklenirken birçok kaynak, kulüplerin teknik direktörlere karşı biraz daha sabır gösterip göstermeyeceği konusunda tartışmalar ortaya atıyor.
Yine de büyük resme bakıldığında ortaya sade ve ıssız bir görüntü çıkıyor. Önümüzdeki aylarda ve belki de daha uzun bir sürede harcamaların düşmesini, kiralık anlaşmaların artmasını ve kulüplerin zorlanmasını bekleyebiliriz. Futbol, bir spor dalı olduğu kadar aynı zamanda koca bir endüstri; ve her iki platformda da ağır bir baskı altında olacağı aşikâr.
Oyunun geleceği, şu an için ancak ve ancak bir çamur kadar parlak(!) görünüyor...