YORUM | Ali Murat Hamarat @alimhamarat
Afrika Uluslar Kupası... Yer yer çok bilinmeyenli denklem çözdüğümüz, yepyeni yüzlerle tanıştığımız renkli organizasyon. Peki her şeyin nasıl başladığını biliyor musunuz...
1954 yılının yazıydı. Ülkeler, İsviçre'de Dünya Kupası heyecanı için boy gösterirken, yetkililer bu oyunu düzenleyecek kurumların peşine düşüyordu. Turnuvanın başlamasından 24 saat önce Basel'de UEFA kurulmuş, beş gün sonra da Bern'de düzenlenen FIFA Kongresi'nde Afrika Futbol Konfederasyonu'nun temeli atılmıştı.
FIFA nezdinde daha önce Mısır, Güney Afrika, Sudan ve Etiyopya, anakaralarını temsil etmişti. Arjantin, Asya ve Afrika'da oynanan futbolun standartlarının düşük olduğu gerekçesiyle bu topraklara Dünya Kupası kontenjanı verilmesine karşı çıkıyordu. Hararetli tartışmalardan sonra kıtalar futbol düzleminde de tanınıyordu.
Asya bir ay önce kendi konfederasyonunu kurmuştu; sıra Afrika'daydı. Mısırlı Abdel Aziz Salem operasyonun başına geçirilmişti. İki yıl sonra Lizbon'daki FIFA Kongresi'nde nurtopu gibi bir çocuk dünyaya geliyordu. Ertesi senenin Şubat ayında ilk Afrika Uluslar Kupası oynanacaktı. Kıta, böylece Avrupa'dan daha önce kendi şampiyonasını düzenleyecekti.
Portekiz'in başkentinde alınan karara göre ilk turnuvaya katılım dar tutuluyor, Afrika Futbol Konferasyonu'nun dört kurucu üyesi Mısır, Sudan, Etiyopya ve Güney Afrika'nın ilk şampiyonada mücadele etmesine karar veriliyordu.
Sudan'da önce Afrika Futbol Konfederasyonu kuruluyor, ardından kıtanın ilk turnuvası demir alıyordu. Organizasyona sadece üç ekip katılabilmişti. Başta Güney Afrika davet edildiyse de ırkçı Apartheid rejimi nedeniyle ülke sonradan diskalifiye edilmişti. Zira o zamanki kanunlara göre siyahlarla beyazların yan yana oynama şansı yoktu. Bembeyaz ya da simsiyah bir takımın ise sporun idelerinden biri olan kardeşliğe vereceği zarar çoktu.
Onlarla eşleşen Etiyopya eşofmanlarını çıkarmadan finalin yolunu tutarken, Sudan ile Mısır arasındaki Hartum'daki mücadele tarihin ilk Afrika Uluslar Kupası maçı olarak kayıtlara geçiyordu. 10 Şubat 1957'de oynanan karşılaşmada penaltıdan perdeyi açan Raafat Attia, şampiyonanın ilk golünü atmıştı. Ev sahibinin savunma oyuncusu El Beşir skoru eşitlese de Ad-Diba tribündeki binlerce taraftarı üzmüştü.
16 Şubat'taki finalde Etiyopya'yı dörtleyen Firavunlar güle oynaya taçlanırken, Hartum Belediye Stadyumu'nda yerini alan yaklaşık 30 bin futbolsever bir resital izliyordu. Tüm golleri atan Mısır'ın santrforu Ad-Diba efsaneleşmişti. Dile kolay, Sudan'daki ilk Afrika Uluslar Kupası'nda yedi defa fileler havalanırken, bunların beşini aynı oyuncu atmıştı. Tarih böylesini bir daha yazmayacaktı...
